Harf-i Ta’rîf
Türkçe ve Fasçadan farklı olarak Arapça kelimelerde ayrı bir belirlilik
kategorisi vardır. Türkçede belirlilik özel eklerle teşkil edilen bir kategori teşkil
etmez. Türkçede iyelik ekleri ve bazı hâl ekleri kelimeleri belirli yapar:
Çocuk cam kırdı. (Hangi cam olduğu bilinmiyor.)
Çocuk camı kırdı. (Hangi cam olduğu biliniyor.)
Bisiklet çok güzel. (Hangi bisiklet olduğu açık değil.)
Bisikletiniz çok güzel. (Hangi bisiklet olduğu belli.)
İngilizcede a pencil “herhangi bir kalem” ile the pencil “belli bir kalem”
arasında da belirlilik belirsizlik farkı vardır. the edatı kelimeyi belirli hâle
getirmektedir.
Arapçada kelimeyi belirli hâle getiren morfolojik unsur, harf-i ta’rîf denilen
bir ön ektir. Elif+lâm اَلْ şeklinde yazılan bu ön ek, kelime başında olduğunda
bazı kelimelerde el-, bazı kelimelerde ise kelimenin ilk harfi şeddeli olacak
şekilde okunur:
الوطن el-vatan
الزمان ez-zamân
Güneş harfleri (Hurûfu’ş-şemsiyye)
Harf-i ta’rîf alan bir kelime el-beyt, el-bint, el-veled, el-kitâb şeklinde okunur.
Ancak bir kısım harfler vardır ki, kelime bu harflerle başladığı zaman harf-i
ta’rîfin lâm’ını kendisine benzeştirir. Güneş harfleri (hurûfu’ş-şemsiyye)
denilen bu harfler şunlardır. Bunlara şemsî harfler de denir:
Arapça Kelime
Grupları: İsim ve
Sıfat Tamlamaları,
Edatlar
ت ، ث ، د ، ذ ، ر ، ز ، س ، ش ، ص ، ض ، ط ، ظ ، ل ، ن
Diğer harfler ise ay harfleri (hurûfu’l-kameriyye) adını alır.
Hurûfu’ş- şemsiyye ile başlayan harf-i ta’rîfli kelimelerden örnekler:
الشمس eş-şems “güneş” el-şems değil!
الدهر ed-dehr “dünya” el-dehr değil!
الزمان ez-zamân “zaman” el-zamân değil
الرمضان er-Ramazân “Ramazan” el-Ramazân değil!
النجات en-necât “kurtuluş” el-necât değil!
الظهر ez-zuhr “öğle vakti” el-zuhr değil!
Örneklerde görüldüğü gibi, şemsî (güneş) harflerden biri ile başlayan
kelimelerde harf-i ta’rîfin lâm’ı kelimenin ilk harfi gibi okunmaktadır. Bu
özellik, Arapça tamlamaların doğru okunuşunda önemlidir.
Ay Harfleri (Hurûfü’l-kameriyye)
Yukarıda öğrendiğimiz güneş harfleri dışındaki harfler ise ay harfleridir.
Bunlara kamerî harfler de denir. Bu harflerden biriyle başlayan kelimelerde
harf-i ta’rîfte herhangi bir değişiklik olmaz ve el- şeklinde okunur: el-beyt, elhakk,
el-yevm ‘gün’vs.
بيت beyt ‘ev’ البيت el-beyt
كتاب kitâb الكتاب el-kitâb
ولد veled ‘çocuk’ الولد el-veled
بنت bint ‘kız’ البنت el-bint
“eş-şeyh”, “el-hâc”, “el-hak”, “el-insaf”, “el-veda” kelimelerini Arap harfleri
ile yazınız.